Kako započeti sopstveni posao u Srbiji

Registracija društva sa ograničenom odgovornošću (DOO)

Društvo sa ograničenom odgovornošću (DOO) se registruje u Agenciji za privredne registre (APR). APR se nalazi u Beogradu, a postoji i više regionalnih centara u Srbiji.

U nastavku dajemo pregled koraka prilikom registracije DOO.

Određivanje osnivača DOO

Osnivači DOO mogu biti pravna i/ili fizička, domaća i/ili strana lica.
Bitno je odrediti ko su osnivači, jer osnivači odlučuju zašto i kako osnivaju DOO.

Izbor imena DOO

Često težak deo procesa osnivanja. Ime čini deo identiteta celokupnog posla. U srpskoj poslovnoj praksi je gotovo pravilo da ličnom imenu osnivača (vlasnika) dodaju ime firme.
Uključuje obavezno i proveru da li je ime zauzeto na sajtu APR-a. Prilikom provere zauzetosti imena teritorija za proveru je Srbija.

Određivanje sedišta DOO

Veoma bitno.
U postupku registracije se ne proverava da li će prijavljeno sedište biti i stvarno sedište DOO. Međutim prilikom podnošenja zahteva za PIB Poreska uprava vrši terensku kontrolu postojanja stvarnog sedišta. Tom prilikom se proverava osnov korišćenja navedenog prostora za sedište DOO (ugovor o zakupu, vlasnički list, ugovor o kupovini tog prostora - stana, saglasnost roditelja da tu bude sedište DOO).
U zavisnosti od opštine sedišta DOO pripašćete i Poreskoj upravi za tu opštinu. Iako su zakoni na svim opštinama isti, postoji verovanje (barem u Beogradu) da su na nekim opštinama službe poreske uprave "teže".
U zavisnosti od lokacije razlikuje se i visina lokalne komunalne takse (firmarine) u skladu sa Odlukom o lokalnim komunalnim taksama za teritoriju grada ili opštine gde se nalazi sedište.

Imenovanje direktora DOO i njegovih ovlašćenja

Direktor DOO može biti osnivač (vlasnik) DOO. Ovlašćenja direktora DOO određuju se osnivačkim aktom i Zakonom o privrednim društvima. Može se reći da je direktor odgovoran za zastupanje društva i vođenje poslova društva u skladu sa zakonom, osnivačkim aktom i ugovorom članova društva. Takođe, direktor DOO odgovoran je za uredno vođenje poslovnih knjiga i unutrašnji nadzor poslovanja, u skladu sa zakonom.
Poslove direktora društva može da obavlja i lice sa nepunim radnim vremenom ukoliko je tako određeno opštim aktom (osnivačkim aktom, pravilnikom o sistematizaciji radnih mesta) DOO. Sa direktorom koji nije zasnovao radni odnos zaključuje se ugovor o međusobnim pravima i obavezama.

Određivanje pretežne delatnosti DOO

Prilikom osnivanja mora se odrediti pretežna delatnost kojom će se DOO baviti. Pretežna delatnost se određuje prema Uredbi o klasifikaciji delatnosti.
Inače DOO može obavljati sve zakonom dozvoljene delatnosti osim delatnosti za koje je posebnim zakonom propisano da se obavljaju u određenoj pravnoj formi privrednog društva (banke, osiguravajuće kuće itd).
Prilikom registracije DOO, ukoliko je pretežna delatnost ona za koju je potrebna prethodna saglasnost nadležnog organa (zdravstvene delatnosti, veterinarske ordinacije i apoteke, poljoprivredne apoteke, taksi prevoz, promet oružja, obavljanje delatnosti od opšteg interesa, poslovi zastupanja u osiguranju, poslovi stečajnog upravnika) mora se imati ta saglasnost.
Za obavljanje delatnosti za koje je potrebna naknadna saglasnost (recimo prodaja cigareta itd) ta saglasnost se dobija nakon registracije radnje.
Ukoliko je pretežna delatnost iz oblasti proizvodnje, to povlači sa sobom dostavljanje određenih podataka Republičkom zavodu za statistiku, koji su osnov za izračunavanje statistike proizvodnje (rast industrijske proizvodnje i slično).

Određivanje osnovnog kapitala DOO

Osnovni kapital može biti novčani i nenovčani.
Minimalni novčani deo osnovnog kapitala iznosi 500,00 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu, od čega se najmanje polovina uplaćuje na privremeni račun do registracije društva, a ostatak se uplaćuje na račun društva u roku od dve godine od dana registracije.

Sastavljanje akta o osnivanju DOO

Akt o osnivanju DOO može biti Odluka o osnivanju (u slučaju da se radi o jednom osnivaču) ili Ugovor o osnivanju.
Akt o osnivanju sadrži sve gore navede elemente, plus još obaveznih stavki prema Zakonu o privrednim društvima. Odavde možete preuzeti primere osnivačkih akata koji su dati na sajtu APR.
 - Odluka o osnivanju DOO
 - Ugovor o osnivanju DOO
Ovo je najvažniji dokument za registraciju (a možda i za celo poslovanje firme), pa ako niste sigurni da možete sami sastaviti osnivački akt, možete da angažujete agenciju ili advokata za ove potrebe.

Uplata osnivačkog uloga na privremeni račun

Kao što je gore navedeno Minimalni novčani deo osnovog kapitala iznosi 500 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu, od čega se najmanje polovina uplaćuje na privremeni račun do registracije društva.
Dakle jedan od dokumenata koji se podnosi uz Zahtev za osnivanje DOO je dokaz o uplati osnivačkog kapitala na privremeni račun. Minimalno je potebno uplatiti 250 eur u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu. To se radi u banci. Banka će prilikom uplate tražiti osnivački akt (ne mora da bude overen) i osnivač će lično morati da uplati novac.
Ova uplata ne mora da se uradi u banci u kojoj će se kasnije otvoriti poslovni tekući račun DOO, ali to može da bude jedan vrsta provere da li je ta banka dovoljno dobra za naš DOO.
Nakon uplate (istog dana) banka izdaje potvrdu o uplati osnivačkog kapitala na privremeni račun. Original te potvrde se predaje APR-u.
Strano fizičko lice uplaćuje osnovni kapital u evrima. Ukoliko uplaćuje gotovinom, mora postojati dokaz i unosu te gotovine na teritoriju Republike Srbije. Taj dokument se dobija na lični zahtev od Carine prilikom ulaska u zemlju. Ukoliko strano fizičko ili pravno lice uplaćuje osnovni kapital bezgotovinski (preko banke u inostranstvu) tada se moraju tražiti instrukcije od domaće banke, koje se onda daju banci u inostranstvu radi izvršenja transfera.

Overa akta o osnivanju

Osnivački akt (odluka ili ugovor o osnivanju) overavaju se u sudu koji je zadužen za opštinu na kojoj se nalazi sedište DOO.
Osnivački akt overavaju osnivači svojim potpisom, a na uvid je potrebna lična karta za domaća lica ili pasoš za strana fizička lica.

Overa OP obrasca (overa potpisa lica ovlašćenih za zastupanje)

OP obrazac (obrazac overe potpisa lica ovlašćenih za zastupanje) sadrži potpise lica koji su prema osnivačkom aktu ovlašćeni za zastupanje (najčešće samo direktor).

Registracionu prijavu osnivanje DOO treba popuniti i potpisati. Prijavu potpisuje osnivač ili lice kome je osnivač dao punomoćje.
Zahtev za registraciju DOO možete preuzeti ovde.

Uplata taksi za Agenciju za privredne registre

Potrebno je uplatiti dve takse:
1. Taksa Agenciji za privredne registre - 4.000,00
2. Taksa Republičkom zavodu za statistiku - 1.750,00 radi dobijanja jedinstvenog matičnog broja firme

Podnošenje registracione prijave osnivanja DOO

Registraciona prijava se podnosi Agenciji u jednom primerku, neposredno ili poštom. Moguće je registracionu prijavu podneti i elektronskim putem.
Registraciona prijava se podnosi elektronskim putem tako što njen podnosilac unosi podatke u propisani obrazac objavljen na internet strani Agencije, a dokumentaciju koja se prilaže uz registracionu prijavu dostavlja u elektronskoj formi na elektronsku adresu Agencije.
Podnosilac registracione prijave je dužan da, u roku od pet dana od dana podnošenja registracione prijave elektronskim putem, dostavi Agenciji original dokumentacije.
Kao datum i vreme podnošenja prijave elektronskim putem uzima se datum i vreme prijema dokumentacije. Ovo znači da ako pošta kasni to nije krivica APR već krivica podnosioca prijave. Ako dokumentacija nije stigla na vreme smatraće se da registraciona prijava nije ni podneta.
Uz registracionu prijavu osnivanja društva sa ograničenom odgovornošću prilaže se:
1) dokaz o identitetu osnivača (fotokopija lične karte ili pasoša fizičkog lica i/ili izvod iz registra u kome je registrovano pravno lice);
2) osnivački akt društva (odluka ili ugovor), sa overenim potpisima osnivača;
3) potvrda banke o uplati novčanog uloga na privremeni račun ili overena izjava osnivača o tome da je obezbedio novčani ulog;
4) sporazum osnivača o vrednosti nenovčanog uloga, ako isti nije sadržan u osnivačkom aktu;
5) odluka o imenovanju zastupnika, ako zastupnik nije određen osnivačkim aktom;
6) overen potpis zastupnika.
Važno je i navesti način na koji se želi preuzeti rešenje o registraciji. Moguće opcije su:
- lično preuzimanje u APR (može da preuzme samo zatupnik ili punomoćnik)
- preporučeno poštom na adresu podnosioca prijave

Dobijanje rešenja o osnivanju

Ukoliko je sve u redu, rešenje o registraciji osnivanja DOO se dobija u roku od 5 dana od dana podnošenja registracione prijave.
Ukoliko nije u redu APR donosi zaključak da se isprave greške ili dopuni dokumentacija. Rok za dopunu ili ispravku je 30 dana od dana donošenja zaključka.
Rešenje može preuzeti lično osnivač, može ga preuzeti punomoćnik sa sudskim overenim punomoćjem ili može stići preporučeno poštom.

Na rešenje o osnivanju se čeka 5 dana.

Izrada pečata

Nakon dobijanja rešenja potrebno je izraditi pečat DOO.
Za neke je ovo formalnost, dok drugi vole da im pečat izgleda lepo. Pečatom ćete rukovati svakog dana poslovanja. Vaš pečat će videti svi Vaši partneri (komitenti - kupci i dobavljači) i eto prilike za marketing.
Pečat koji izradite, stajaće i na kartonu deponovanih potpisa u banci, i samo sa njim ćete moći da plaćate i podižete novac. Pečatom će biti overavan svaki potpis ovlašćenog(ih) lica privrednog društva. Pečat se izrađuje istog dana ili se čeka jedan dan u zavisnosti od radnje za izradu pečata.

Dobijanje PIB-a

Prvo zašta će Vam pečat biti potreban je dobijanje PIB-a. Dokumenta koja se prilažu uz ovaj zahtev su kopija rešenja o osnivanju DOO iz Agencije za privredne registre, fotokopija lične karte direktora i fotokopija lične karte svih osnivača.

Dobijanje PIB-a se čeka 3 dana ukoliko postoji samo jedan osnivač fizičko lice. Ukoliko postoji više osnivača, proverava se da li je svako od osnivača platio sve poreze koje duguje, kao i sva povezana lica sa tim osnivačem (tj. da li su druge firme u kojima osnivač ima udeo izmirile sve poreske obaveze). Tek kada se utvrdi da su sve poreske obaveze izmirene izdaje se PIB.

Isticanje firme

Za određene delatnosti (recimo trgovina) obavezno je istaći firmu (natpis) na prostoru koji se koristi kao sedište DOO. Ukoliko poreska uprava u postupku terenske kontrole ne može da pronađe stvarno sedište DOO, tada Poreska uprava može pokrenuti postupak privremenog oduzimanja PIB-a (jer može da se radi o tzv. fantomskoj firmi), što praktično znači privremena zabrana obavljanja delatnosti.

Terenska kontrola sedišta DOO od strane Poreske uprave

Danom podnošenja prijave za dobijanje PIB-a, terenska kontrola Poreske uprave dobija nalog da proveri podatke navedene u prijavi za dobijanje PIB-a.
To znači da će inspektor/ka Poreske uprave doći na adresu navedenu kao sedište firme u prijavi za PIB. Po pravilu inspektor/ka se prethodno najavi telefonom. Tom prilikom potrebno je dati na uvid sledeću dokumentaciju:
- rešenje o registraciji
- osnov korišćenja prostora kao sedišta firme (overen ugovor o zakupu, vlasnički list, saglasnost roditelja kao vlasnika stana, ugovor o kupovini stana i slično)
Potrebno je da bude prisutan direktor ili drugo ovlašćeno lice firme; potrebno je imati pečat sa sobom, jer se tom prilikom pravi zapisnik koji se potpisuje i pečatira. Ukoliko se procedura iz nekih razloga ne završi u sedištu DOO ostatak se završi u kancelariji poreskog inspektora.

Otvaranje računa u banci (elektronsko bankarstvo, platne kartice)

Nakon dobijanja PIB-a otvara se račun u banci.
Prvo treba izabrati banku koja najviše odgovara potrebama. Stvari koje treba imati na umu prilikom izbora banke su:
- tarifnik (visina provizija za plaćanje)
- lokacija (udaljenost od obavljanja posla, jer hteli ne hteli biće više slučajeva kada ćemo ići do ekspoziture banke gde smo otvorili račun)
- elektronsko bankarstvo (kod gotovo svih banka jefitnije je plaćati putem elektronskog bankarstva; kod nekih banaka je besplatno, a negde se plaća godišnja članarina; postoji više sistema za e-banking - neki su pogodni samo za one koji imaju stalnu vezu sa internetom, dok drugi omogućavaju i lokalni rad)
- krediti (često je lakše uzeti kredit kao firma nego kao pojedinac; banke po pravilu daju prednost pri oceni kreditne sposobnosti stalnim mušterijama, pa stoga nije loše graditi dobru reputaciju kod banke kod koje nameravamo da uzmemo kredit)
- platne kartice (postoje debitne i kreditne platne kartice i za firme; debitne platne kartice su vezane direktno za račun u banci i pogodne su za plaćanje reprezentacije, goriva i sličnih nabavki koje se mogu pravdati kao trošak firme).

Otvaranje računa u banci traje jedan dan.

Prijava na obavezno socijalno osiguranje osnivača (ažurirano aprila 2011. godine)

Prema zakonskim propisima osnivač DOO je obavezno socijalno osiguran ako je zasnovao radni odnos u tom DOO-u, ili ukoliko je upisan kao zakosnki zastupnik društva, a nije zasnovao radni odnos.
Naime osnivač DOO može zasnovati radni odnos u svom DOO ali ne mora. Ukoliko je osnivač zasnovao radni odnos u svom DOO tada se plaćaju porez i doprinosi na njegovu platu kao na platu bilo kog drugog zaposlenog. Osnovica za plaćanje doprinosa je zarada određena ugovorom o radu.
Međutim osnivač DOO mora da plaća doprinose (35,8%) iako nije zasnovao radni odnos, ali je upisan u registar APR kao zakonski zastupnik društva. U tom slučaju osnovica za plaćanje doprinosa je oporeziva dobit koju završnim računom utvrdi računovođa, a složi se poreska uprava. U ovom slučaju, ako je osnivač vlasnik samo određenog udela, osnovica je oporeziva dobit, ali srazmerno udelu tog osnivača.
Prijava na osiguranje se vrši u Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje.

Računovodstvo

Već je iz svega gore navedenog jasno da treba da imate i računovođu. Ugovor sa računovodstvenom agencijom (firmom) je jedan od papira koji traži Poreska uprava radi otvaranja dosijea firme koji se vodi pri Poreskoj upravi.
Računovođu potražite pre nego što započnete postupak registracije. Možda će predložiti neke mogućnosti o kojima do tada niste ni razmišljali. A možete potražiti i savete i od poreskih savetnika, i drugih konsultanata.

Podnošenje dokumentacije Poreskoj upravi

U Poreskoj upravi dobićete poreskog inspektora/ku prema početnom slovu firme. Taj inspektor nije za vjeki vjekova, već postoje i kod njih rotacije svakih nekoliko godina.
Radi kompletiranja predmeta pri poreskoj upravi potrebno je svom/svojoj poreskom inspektoru dostaviti sledeću dokumentaciju (fotokopije):
- rešenje iz APR
- PIB-a
- ugovor sa bankom o tekućem računu
- karton deponovanih potpisa iz banke
- prijava na socijalno osiguranje za osnivača
- ugovor sa firmom kojoj je povereno vođenje poslovnih knjiga
- izjavu o zaposlenimm radnicma
- izjavu o poslovnom prostoru
- izjavu o maloprodajnim, velikoprodajnim objektima i magacinima
- izjavu o osnovnim sredstvima

Podošenje prijave za akontaciju poreza na dobit

Pored gore navedenog inspektoru je potrebno dostaviti i prijavu za akontaciono utvrđivanje poreza na dobit. Naime DOO mora proceniti prihode i rashode za prvu poslovnu godinu (od dana osnivanja do kraja godine). Procena treba da je istinita, a eventualno je može proveriti poreski inspektor.
U zavisnosti od toga da li je predviđen dobitak za prvu godinu ili ne, postoji ili ne obaveza plaćanja akontacije poreza na dobit. Tako ako je procenjeno da se do kraja godine ostvari dobitak od 100.000 dinara, treba platti porez od 10.000 dinara (poreska stopa je 10%). Akontacije poreza na dobit se plaćaju do 15. u mesecu za prethodni mesec. Ukupnu akontaciju od 10.000 bi podelili sa brojem meseci do kraja godine i toliko novca uplaćivali mesečno.
Na kraju godine bi se utvrdila stvarna dobit i stvarna obaveza za porez na dobit. Tada bi se uplatila samo razlika poreza, ili ako postoji pretplata ona bi ostala na naredne periode.

Prijava komunalne takse (firmarina) i naknade za građevinsko zemljište

Kako je navedeno ranije, komunalna taksa je prihod grada ili opštine. Sama lokalna samouprava određuje visinu ove takse, s tim što ona ne može biti viša od zakonom propisanog iznosa.
Tako je i Skupština grada Beograda donela Odluku o lokalnim komunalnim taksama za teritoriju Grada Beograda. Tom odlukom ceo Beograd je razvrstan u zone, a u zavisnosti od tog kojoj zoni pripada lokacija sedišta DOO utvrđuje se visina komunalne takse (firmarine). Na sajtu www.finansijebgd.org možete preuzeti Odluku, a za visinu firmarine po zonama možete pogledati pod posebnim podnaslovom u okviru poglavlja Porezi i poreska uprava.

Takođe je potrebno izvršiti i prijavu za plaćanje naknade za korišćenje građevinskog zemljišta po odluci lokalnih vlasti. Na istom sajtu možete preuzeti i Odluku o naknadi za korišćenje građevinskog zemljišta za Beograd.

Ove odluke postoje za svaki grad i opštinu posebno.

Evidentiranje za PDV

Evidentiranje za PDV nije obavezno.
Obavezu evidentiranja za PDV imaju firme koje započinju delatnost, a procene da će u narednih 12 meseci ostvariti promet iznad 4.000.000 dinara. Firme koje započinju delatnost, a koje procene da će u narednih 12 meseci ostvariti promet između 2 i 4 miliona dinara mogu, ako hoće, da se evidentiraju za PDV. Firma koja započinje delatnost, a proceni da će ostvariti promet manji od 2 milion dinara ne može da se evidentira za PDV i ne treba ništa da radi po tom pitanju.
Kada se firma registruje za PDV u tom statusu mora ostati najmanje 2 godine. Nakon toga može podneti zahtev za brisanje iz evidencije ukoliko je to po zakonu moguće.
O samim prednostima i manama evidentiranja za PDV pogledajte u poglavlju posvećenom porezu na dodatu vrednost.

Prijava PIB-a i računa u banci Agenciji za privredne registre

Nakon dobijanja PIB-a i otvaranja računa u banci, ove podatke je potrebno prijaviti APR-u. To se radi podnošenjem registracione prijave za promenu podataka, a u prilogu se dostavljaju fotokopije PIB-a i ugovora sa bankom o otvaranju računa.
Ovom prilikom se plaća taksa u iznosu od 1.560,00 dinara.

Početak

Sada ste spremni da hrabro krenete u posao.